پایگاه تحلیلی الوقت - سقوط یک صندوق از کمک‌های بشردوستانه هنگام عملیات هواییِ ارسال بسته‌های امدادی در مرکز نوار غزه، به شهادت یک شهروند فلسطینی در روز دوشنبه منجر شد. این فلسطینی اولین و احتمالا آخرین فرد قربانی بر اثر امدادی نمایشی به غزه نیست و تا کنون پرتاب کمک‌های محدود هوایی برای اهالی غزه با تلفات و هزینه‌های زیادی برای آوارگان همراه بوده است.
امدادرسانی برای آرام کردن افکارعمومی
«ژان پیر فیلیو»، تحلیلگر سیاسی از فرانسه درباره امدادی هوایی محدود به غزه معتقد است که هدف این نوع امدادرسانی از هوا تنها آرام کردن افکار عمومی جهانی علیه اسرائیل است، نه کاهش رنج مردم فلسطین. به گفته این کارشناس فرانسوی، امداد هوایی به غزه چاره قحطی و فاجعه انسانی در غزه نیست و بیشتر نوعی اقدام نمایشی به شمار می‌رود.
«ولیو»، استاد برجسته دانشگاه و متخصص امور خاورمیانه نیز به شبکه دویچه وله آلمان گفته است که که اسرائیل از گروگانگیری کمک‌ها به عنوان ابزاری برای فشار بر مردم غزه استفاده می‌کند. او در یادداشت خود در روزنامه لوموند اظهار داشت که امداد هوایی و پرتاب کمک‌ها از هوا در مناطق جنگی «کم‌اثرترین راه برای توزیع کمک‌های بشردوستانه» است.
تلفات سنگین در نمایش امدادی
گزارش‌ها نیز حاکی از آن است که پرتاب‌های هوایی کمک‌ها باعث تلفات سنگین در میان آوارگان غزه شده و تعداد زیادی زیر چتر نجات بسته‌های بزرگ امدادی له شده‌اند. در حال حاضر نیز کشورهای انگلستان، فرانسه، اردن و اسپانیا به جمع امدادرسانی هوایی به غزه پیوسته اند، اما به نظر می رسد تأثیر این کمک‌ها بیشتر جنبه رسانه ای و تبلبغاتی داشته باشد تا عملی. دو روز پیش نیز یک هواپیمای اماراتی جعبه ای حاوی کمک های امدادی را در غزه رها کرد که به دلیل نقص در باز شدن چتر نجات منجر به شهادت پنج فلسطینی شد.
قحطی در غزه کار را بجایی رسانده که براساس گزارش‌ها قیمت یک کیسه ۲۵ کیلوگرمی آرد به ۱۰۰۰ دلار رسیده است. در فوریه سال گذشته نیز بر اثر توزیع نامناسب آرد در غزه، فاجعه «قتل عام آرد» رخ داد و حداقل ۱۱۸ نفر بر اثر ازدحام جمعیت یا با سلیک نیروهای اسرائیلی به شهادت رسیدند.
پیشینه امدادهوایی
ارسال کمک‌های هوایی در ابتدا در طول جنگ جهانی دوم برای تأمین نیاز نیروهای گرفتار در محاصره انجام شد و از آن زمان به ابزاری حیاتی برای کمک‌های بشردوستانه تبدیل شده است. سازمان ملل متحد نیز اولین بار در سال ۱۹۷۳ از این روش برای امدادرسانی استفاده کرده است.
با این حال، طبق گزارش ۲۰۲۱ برنامه جهانی غذا، امدادرسانی هوایی «آخرین راه حل» امدادی محسوب می‌شود و تنها «زمانی که گزینه‌های دیگر در دسترس نباشند» مورد استفاده قرار می‌گیرند. سودان جنوبی آخرین منطقه‌ای بود که برنامه کمک‌های هوایی به آن در اوج قحطی انجام شد و اکنون غزه همین شرایط را تجربه می‌کند.
«فیلیپ لازارینی»، رئیس آژانس امداد و کار سازمان ملل متحد برای پناهندگان فلسطینی (UNRWA)، گفته است که ارسال هوایی غذا «گران و بی‌اثر است و ممکن است باعث تلفات و مرگ آوارگان شود.» لازارینی امداد هوایی به غزه را «عملیاتی برای انحراف اذهان عمومی از فاجعه غزه» توصیف کرده است.
«سیاران دانلی» از کمیته بین‌المللی امدادرسانی در لندن هم گفته است که ارسال هوایی کمک‌ها «هرگز نمی‌تواند کمک‌های مورد نیاز را برآورده کند.»
حساب و کتاب کمک‌های مورد نیاز
«جو اینوود»، خبرنگار بی‌بی‌سی ورلد تخمین زده است که برای تهیه یک وعده غذا برای هر یک از دو میلیون نفر جمعیت غزه به بیش از ۱۶۰ پرواز در روز نیاز است، اما حداکثر پروازها در یک روز برای امداد هوایی به بیش از 20 مورد هم نمی‌رسد.
«ریاض عثمان»، کارشناس خاورمیانه در مدیکو اینترنشنال، در یک کنفرانس مطبوعاتی در برلین گفته است که قبل از ۷ اکتبر ۲۰۲۳، روزانه بین ۵۰۰ تا ۶۰۰ کامیون به جمعیت و اقتصاد غزه می‌رسید. امروز حتی ۶۰۰ کامیون در روز هم نمی‌تواند نیازهای نوار غزه را برآورده کند، چون نه تنها زیرساخت‌های اساسی و سیستم مراقبت‌های بهداشتی غزه نابود شده، بلکه کشاورزی در غزه به طور کامل از میان رفته است. یک کامیون معمولاً حاوی حدود ۲۰ تن کمک‌های امدادی است؛ علاوه بر غذا، اغلب شامل لوازم پزشکی اولیه و آب آشامیدنی نیز می‌شود و در حال حاضر در یک روز کمتر از 150 کامیون امدادی وارد غزه می‌شوند و این میزان کمک همچنان باعث تداوم بحران شده است.
گرسنگی، سلاح ضدبشری اسرائیل
محدود کردن ارسال کمک به یک ابزار غیرانسانی برای اسرائیل برای فشار بر غزه تبدیل شده است. در همین زمینه، جولیا دوچر، دبیرکل عفو بین‌الملل آلمان، گفت: «شواهد کافی وجود دارد که اسرائیل از گرسنگی عمدی به عنوان سلاح جنگی استفاده می‌کند.» او از دولت آلمان خواست تا ارسال سلاح به اسرائیل را متوقف کند و فشار دیپلماتیک بر نتانیاهو را افزایش دهد.
در واقع می‌توان گفت که امدادرسانی در غزه دیگر صرفاً یک مسئله فنی یا لجستیکی نیست؛ بلکه کمک به غزه به یک امر کاملاً سیاسی، اخلاقی و حقوقی تبدیل شده است. سکوت یا بی‌عملی کشورهای تأثیرگذار و یا انجام کمک‌های نمادین و بی نتیجه هوایی نمی‌تواند وجدان و افکار عمومی جهانی را آرام کند. بسیاری از ناظران معتقدند که دولت‌های خارجی با اتخاذ مدل‌های امدادرسانی ناکارآمد و نمایشی، از مسئولیت خود شانه خالی کرده و صرفاً ظاهر بحران را مدیریت می‌کند، بدون اینکه به اصل حل بحران در غزه بپردازند.
